Lịch sử Đồng (đơn vị tiền cổ)

Nhà Đinh và nhà Tiền Lê

Tiền xu đầu tiên của người Việt được đúc dưới thời nhà Đinh với sự xuất hiên của Thái Bình Hưng Bảo () vào đời Đinh Tiên Hoàng [13]. Tuy vậy trong 2 thế kỷ tiếp theo, tiền xu vẫn là một thứ hiếm gặp trong cuộc sống hàng ngày của thường dân vì chuyển đổi hàng hóa vẫn là hình thức buôn bán phổ biến dưới thời nhà Đinh và Tiền Lê [14].

Nhà Lý

Nhìn chung tiền xu do người Việt sản xuất từ thời Lý Thái Tông trở đi có chất lượng kém hơn so với các loại tiền xu của Trung Quốc [15]. Chúng thường được sản xuất với các thành phần kim loại kém hơn và được đút mỏng và nhẹ hơn so với tiền xu Trung Quốc do tình trạng thiếu đồng trầm trọng trong thời nhà Lý [16]. Điều này đã tạo cảm hứng cho các thương nhân Trung Quốc đúc lại tiền xu Trung Quốc để xuất khẩu sang Việt Nam, khiến cho một lượng tiền xu dồi dào được lưu hành trong nước dẫn đến việc nhà Lý phải đình chỉ việc đúc tiền trong 5 thập kỷ [16].

Nhà Trần

Việc sản xuất tiền xu kém chất lượng vẫn tiếp tục diễn ra dưới thời nhà Trần [17]. Việc đút tiền xu bởi cả chính phủ lẫn tư nhân đều diễn ra ở quy mô lớn vào thời nhà Trần [10].

Vào thời Trần Dụ Tông, tiền xu của người Việt được đúc nhiều nhất, do một số thiên tai như mùa màng thất bát dưới triều đại của ông khiến cho nhà Trần phải phát hành nhiều tiền xu hơn cho dân chúng để đền bù [17]. Các cuộc đấu tranh chính trị trong nội bộ của nhà Trần đã khiến cho việc sản xuất tiền xu chấm dứt và do đó không có tiền xu nào được sản xuất trong suốt thời gian trị vì của 7 vị vua cuối cùng của nhà Trần [17].

Nhà Hồ

Trong thời nhà Hồ, việc sử dụng tiền xu đã bị Hồ Quý Ly cấm vào năm 1396 với sự ban hành của tiền giấy Thông Bảo Hội Sao () và ông ra lệnh cho mọi người đổi tiền xu của họ lấy tiền giấy (với tỷ giá 1 quan tiền đồng đổi lấy 2 tờ Thông Bảo Hội Sao) [18], những người từ chối trao đổi hoặc tiếp tục thanh toán bằng tiền xu sẽ bị xử tử và bị chính phủ thu giữ tài sản. Bất chấp những luật lệ hà khắc này, rất ít người dân dùng tiền giấy và tiền kim loại vẫn được lưu hành rộng rãi buộc nhà Hồ phải rút lại các chính sách này [19][20][21]. Tiền giấy Thông Bảo Hội Sao của nhà Hồ được thiết kế nổi bật với hình ành rong biển, sóng nước, mâyrùa [22]. Dưới thời nhà Hồ, tiền Thánh Nguyên Thông Bảo (聖元通寶) và Thiệu Nguyên Thông Bảo (紹元通寶) chỉ được sản xuất với số lượng nhỏ, nhưng nhà Hậu Lê sau này cũng sản xuất tiền xu có cùng dòng chữ trong vòng chưa đầy nửa thế kỷ sau với số lượng lớn hơn [23][24].

Nhà Lê, nhà Mạc và Lê trung hưng

Từ thời nhà Mạc năm 1528 tiền đồng lại chia thành hai hạng: tiền gián và tiền quý.[25] Tiền gián mỏng và xấu hơn nên giá trị thấp hơn, chủ yếu chỉ dùng trong dân gian buôn bán với nhau còn trao đổi với triều đình như việc đóng thuế thân hay các lệ phí thì phải nộp bằng tiền quý.

Nhà Tây Sơn

Nhà Nguyễn

Trước thời thuộc địa

Thời Pháp thuộc

Đến thời Pháp thuộc thì loại tiền cổ dần bị đồng bạc Đông Dương thay thế và những đơn vị quan, tiền cũng bỏ dần.

Đơn vị tiền cổ (trước năm 1945)
Tên gọi đơn vịChữ NhoGiá trị tại Việt NamGiá trị tại Nhật Bản, Triều Tiên, Trung Hoa,
Đồng文 Văn--
Xu (thời Pháp thuộc)分 Phân10 đồng10 đồng
1 tiền陌 Mạch36-60 đồng100 đồng
1 quan貫 Quán, 元 Nguyên360-600 đồng1000 đồng

Việt Nam Dân chủ Cộng hòa

Sau chiến tranh

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Đồng (đơn vị tiền cổ) http://vietnam.sudokuone.com/thieu_ny/study_ho.htm... http://www.vietnam-culture.com/articles-214-34/Vie... http://www.persee.fr/doc/numi_0484-8942_2011_num_6... http://www.vcomtech.net/vn/index.php?option=com_co... http://www.zdic.net/zd/zi/ZdicE8ZdicB4ZdicAF.htm http://m.english.vietnamnet.vn/fms/special-reports... https://www.alotrip.com/vietnam-video-overview/anc... https://art-hanoi.com/toda/11.html https://art-hanoi.com/toda/12.html https://art-hanoi.com/toda/13.html